 De uitgangsfrequentie van
PI6ATS.


o.a.
parabolische reflector en loopyagi.

In parabool
gemonteerde LPA.

Vanaf
een paar tientjes per stuk....

Voorbeeld
van een voorversterker met een Ga-As fet
en een MAR (door verandering van de
eerste 'spoel' zowel voor 13 als voor 23
cm bruikbaar) |

Briefje dat bij
het gekochte filter zat...

De
ingangsfrequentie van PI6ATS.

Er zijn
complete zenders voor 13 te koop,
afstembaar over de gehele band (en
erbuiten). |

Zelfbouw
13 cm ATV zender, BC107 als modulator,
BFG als oscilator, MAV en 4 x BFG als
driver, BFG34 als eindtrap, 440 mW
output. |

Zelfbouw
13 cm FM ATV zender. |
Bruikbare
schema's zijn te downloaden bij PI6ATV,
ook veel Dubus artikelen. |
Op de
download pagina van PI6DIG staan diverse
ATV bouwprojecten waaronder een
voorversterker voor gebruik met een
satelliet ontvanger en een 13 cm TX. |


Gewoon bij de
microfoon houden.

Zelf te bouwen
HB9CV voor 2 meter.
|
|
Hoe te
beginnen met ATV? In
midden Nederland kan PI6ATS hierbij behulpzaam
zijn door te fungeren als baken waardoor
afregelen van ontvanger en antenne experimenten
mogelijk zijn.
Door de opstellingsplaats
en hoogte is het signaal in een groot deel van
midden Nederland behoorlijk sterk waardoor de
ontvangergevoeligheid niet bijzonder groot hoeft
te zijn.
In andere gebieden zijn
andere repeaters met signalen in de 23 cm band
bruikbaar: PI6DRA (Drachten), PI6EHV (Eindhoven),
PI6ATH (Haarlem), PI6ATR (Aalten), PI6BOZ (Bergen
op Zoom), PI6JOU (Joure). Bij condities zijn deze
allemaal te ontvangen in midden Nederland.
In onderstaand overzicht is
ruimschoots verwezen naar literatuur die het
betreffende onderwerp praktisch behandelt,
inclusief schema en eventueel printlay-out. Mocht
het niet mogelijk zijn via een medeamateur een
kopie te bemachtigen (probeer het eens op 144,750
MHz) kunt u natuurlijk altijd een verzoek doen
middels e-mail.
23 cm Ontvangststation.
Een ontvangststation
bestaat uit de volgende delen:
- Antenne,
- Kabel,
- Ontvanger (eventueel
voorzien van voorversterker en/of
filter),
- Televisie of monitor
(afhankelijk van het signaal dat de
ontvanger levert).
23 cm Antenne.
Als antenne komen veel
typen in aanmerking waarbij naast zelfbouw
tegenwoordig ook ATV antennes in de handel worden
aangeboden. Als eenvoudig te maken antenne is een
Doppelquad of een Doppel-acht (UHF Unterlage teil
I + II) zeer geschikt. Deze antennes zijn dermate
klein dat ze altijd wel een plaatsje op de mast
kunnen vinden, er zijn echter ook amateurs die
antennes op een bezemsteel o.i.d. zetten en uit
het dakraam steken. Hiervan afgeleid is de iets
complexere 23cm Panel Antenna (CQ-TV 182).
Andere goed zelf te maken
antennes:
- Parabolische reflector
(diameter minimaal 1,2 mtr.)(RB 2/1985 en
10/1985, Practical Wireless 2/1984,
Electron 6/1984), met hierbij een keuze
uit verschillende belichters zoals een
LPA voor meerdere banden (Electron
1/1973, 2/1978, 6/1984, 3/1988, CQ-DL
5/86, Dubus 1983),
- Loop-Yagi (RSGB
VHF/UHF manual, UKW-berichte 2/1977, QST
8/1981),
- Long-Yagi (Dubus
2/1994, UKW berichte 1/1982, TV Amateur
62/1986)
Als de antenne alleen voor
ontvangst wordt gebruikt verdient het aanbeveling
een voorversterker direct aan de antenne aan te
sluiten waardoor de verliezen in de kabel minder
belangrijk zijn (bouwpakketten worden in de
handel aangeboden), (Dubus 2/90, TV Amateur
73/89, CQ-TV 149, Repeater 3/1998, website
PD2EBH). Een dergelijke voorversterker dient
signalen buiten de band voldoende te onderdrukken
zodat een ingangsfilter eigenlijk een 'must' is.
Kabel.
Coax kabels als RG213 zijn
op deze hoge frequenties niet bruikbaar in
verband met te grote signaal verliezen. Zelfs bij
kleine lengten moet verliesarme kabel worden
gebruikt zoals coax-6, H100, Cellflex, Aircom,
Aircell of andere. Bij lengten groter dan b.v. 15
meter moet eigenlijk al gebruik gemaakt worden
van een voorversterker bij de antenne. Indien een
voorversterker met veel versterking geplaatst is
kan kabel gebruikt worden die bedoeld is voor
LNCs.
Heel belangrijk is het
gebruik en correcte montage van connectoren. Vaak
worden N-connectors gebruikt (deze zijn geschikt
voor deze frequenties, voor veel typen kabel
beschikbaar en waterdicht). Een niet goed
aangezette connector kan zo de helft in signaal
schelen (3 dB), dit kan het verschil zijn tussen
amper zichtbaar en bijna
ruisvrij.
23 cm Ontvanger.
Nog niet zolang geleden
moest een ontvanger nog geheel zelf worden
gebouwd, als middenfrequent werd vaak 70 of 55
MHz gebruikt (CQ-DL 11/89).
Tegenwoordig wordt veel
gebruik gemaakt van standaard satelliet
ontvangers (of onderdelen hiervan) die veelvuldig
worden aangeboden (op vlooienmarkten vanaf een
paar euro, bij kennissen soms gratis). Het
betreft hier ontvangers voor analoge signalen die
door bekabeling of overschakelen op een ontvanger
voor digitale signalen overkompleet zijn
geworden. Het ontvangstbereik loopt minimaal van
950 MHz tot 1750 MHz, soms geeft de ontvanger de
frequentie digitaal aan (3 of 4 digids), soms
wordt een kanaalnummer aangegeven (kan even
zoeken zijn naar de frequentie als de
documentatie ontbreekt) of 'on screen'. Bij 'on
screen' dient wel de LO frequentie op 10000 te
worden gezet om niet te hoeven rekenen bij de
frequentieaanduiding.
Hoewel de gevoeligheid van
een dergelijke ontvanger is berekend op een LNC
met hierin een behoorlijke versterker is deze
soms goed genoeg om direct aan de antenne aan te
sluiten. De laagspanning (die oorspronkelijk
bestemd is voor de LNC) is goed te gebruiken om
een voorversterker mee te voeden. Hiervoor zijn
diverse ontwerpen in omloop en als bouwpakket te
koop. Indien dit niet wordt gedaan (de meeste
antennes vormen voor gelijkspanning een
kortsluiting) is de spanning af te schakelen door
een schakelaartje om te zetten, een zekering te
verwijderen of een serie condensator van b.v. 100
pF te monteren.
Aangezien tegenwoordig veel
(sterke) signalen gebruik maken van de hogere
frequenties (UMTS, GSM) bestaat de kans dat de
voorversterker of ontvanger wordt overstuurd. Dit
is op relatief eenvoudige wijze te voorkomen door
een hoogfrequentfilter te plaatsen vóór de
voorversterker. Het nadeel is dat zo'n filter een
extra stukje handenarbeid met zich meebrengt, het
gewenste signaal ook iets zal verzwakken en
misschien zo smal is dat maar één frequentie in
de 23 cm band optimaal kan worden ontvangen. Deze
nadelen wegen echter niet op tegen de voordelen:
zonder filter is er soms amper sprake van beeld.
Ter illustratie de situatie zonder en met filter
(bij PE1EZU in Breukelen).
 |
 |
 |
Beeld zonder filter |
Het hoogfrequent
filter |
Beeld mèt filter |
Aangezien de bandbreedte
van satelliet signalen groter is dan die van
amateur signalen en omdat de geluidsdrraggolf op
5,5 MHz aanwezig is, zijn (eventueel later)
verbeteringen mogelijk:
- Video niveau verhogen
(een schema van de betreffende ontvanger
is dan handig), of een video versterker toevoegen,
- Smaller middenfrequent
filter plaatsen (479,5 MHz), deze zijn
voor weinig geld te koop op
vlooienmarkten. Dit is niet (eenvoudig)
mogelijk bij alle ontvangers, exemplaren
met tuners van Sharp lenen zich hier
uitstekend voor,
- video filter opnemen
om te voorkomen dat de geluidsdraaggolf
van 5,5 MHz interfereert met het beeld
(hiermee worden de 'schuine lopende
strepen' voorkomen).
Afhankelijk van de
ontvanger zal deze vaste frequenties hebben of
afstembaar zijn vanaf 6 of 6,5 MHz. Om ATV geluid
op 5,5 MHz te ontvangen dient e.e.a. vaak
gemodificeerd te worden, door het geluidsdeel aan
te passen of eventueel door toevoeging van een
nieuw geluidsdeel met b.v. een TBA120, al dan
niet afstembaar (TV Amateur 68/88, CQ-DL 6/90,
Electuur 11/1986, RB juli/augustus 1986, CQ-TV
179).
13 cm Zendstation.
Een zendstation bestaat uit
de volgende delen:
- Antenne,
- Kabel,
- Zender,
- Videobron.
13 cm Antenne.
Tegenwoordig wordt hiervoor
een scala aan antennes aangeboden, o.a. die voor
WiFi gebruik..
Als eenvoudige beginners
antenne om zelf te maken komt ook hier de
Doppel-acht antenne in aanmerking (UHF Unterlage
teil I + II). Door het kleine formaat kan deze
zelfs op dezelfde plaat worden gemonteerd als de
Doppel-acht voor 23 cm.
Ontwerpen voor Loop-Yagis
en Long-Yagis circuleren waarbij echter hoge
eisen worden gesteld aan nauwkeurigheid van
maatvoering (UHF-Unterlage Teil III, UKW berichte
1/1989, Dubus 4/89).
Een parabolische reflector
is zeker eenvoudiger te maken terwijl de
versterking vaak hoger ligt (zie hierboven bij 23
cm antenne).
Eventueel kan als belichter
een LPA gebruikt worden waardoor de antenne ook
voor b.v. 23 cm kan worden gebruikt. Zelfs zenden
op 13 cm en gelijktijdig ontvangen op 23 cm
behoort tot de mogelijkheden door in de shack
gebruik te maken van een 23/13 cm-duplexfilter
(Repeater 3/1998).
Kabel.
Omdat de frequentie hier
nog hoger is worden minimaal dezelfde eisen
gesteld aan de kabel als hierboven is beschreven.
Als de kabel erg lang is kan eventueel een
eindtrap(je) direct bij de antenne worden
geplaatst.
13 cm Zender.
Commerciële ATV zenders
voor 13 cm zijn beperkt beschikbaar.
Er is wel gebruik te maken
van standaard verkrijgbare apparatuur om
binnenshuis een videosignaal te
verspreiden. Een dergelijke zender dient soms wel
aangepast te worden. Tevens is het
uitgangsvermogen beperkt, dit is echter eenvoudig
te omhoog te brengen met verkrijgbare (UMTS)
eindtrappen. Vermogens van tientallen watts zijn
tegenwoordig zeer gangbaar.
Ter volledigheid een
overzicht van zelfbouw, hiervoor bestaan diverse
eenvoudige ontwerpen en bouwpakketten:
- Oscillator op lage
frequentie, mengen met signaal uit
kristaltrein, filter en eindtrap (UKW
berichte 3/95),
- Oscillator op de
lagere frequentie, vermenigvuldiger,
filter en eindtrap (TV Amateur 63/86 en
67/87),
- Oscillator direct op
de eindfrequentie, filter en eindtrap
(tegenwoordig de meest voorkomende
methode, CQ-TV 160, Repeater 5/6/1997).
- Combinaties hiervan
(UKW berichte 4/87, TV Amateur 62/1986,
67/1987).
De oscillator is hierbij
loslopend of (eventueel later te bouwen) te
locken aan een referentie door b.v. een PLL
(Repeater 5/1997, 1/1998, 2/1998, CQ-TV 174, 178,
183).
Een artikel met schema en
print lay-out van een 13 cm ATV zender is te
downloaden van de site van PE1BVJ.
Het videosignaal wordt via
een videofilter (TV Amateur 62/1986, CQ-TV 153,
155,156, 158, 182, Repeater 1/1997) en een
pre-amphasis (met eventueel een signaal van een
oscillator voor het audio) aangeboden aan de
oscillator (Electron 8/1989, TV Amateur 50/83,
67/87, 69/88 en 94/94 CQ-DL 1/90, Repeater
3/4/5/1997, 1/2/4/1998, CQ-TV 167).
Videobron.
Hier wordt tegenwoordig
voornamelijk consumenten apparatuur ingezet.
- DVD speler,
- Camcorder,
- Computer,
- fototoestel,
- Etc.
Voor testbeelden of om
tekst over een ander video beeld te zetten zijn
diverse ontwerpen in beschikbaar (Electuur
2/1984, CQ-PA 13 - 1985, Electuur, CQ-TV 138,
145, 183, TV Amateur 59/85, Repeater 3/99).
Benodigdheden voor de
besturing van PI6ATS.
- 1750 Hz toongenerator.
- DTMF coder,
- 2 mtr. Zender,
- Antenne.
1750Hz toongenerator.
Deze is in de meeste
gevallen aanwezig t.b.v. het
openpiepen van phone repeaters, is
anders eenvoudig zelf te maken d.m.v. een LM741
of een digitaal IC.
DTMF coder.
Als DTMF coder kan een
aangesloten telefoon (hoorn bij de microfoon
houden), een mobiele telefoon of een eenvoudige
telefoonkiezer dienen. In diverse tranceivers en
portofoons is de DTMF coder al ingebouwd
aanwezig. Op de Downloadpagina van PI6ATV is een
programma te downloaden waardoor met een PC de
tonen gemaakt kunnen worden.
2 mtr. Zender.
Dit dient een zender te
zijn die de tonen uit kan zenden op 144,7625 MHz.
2 mtr. Antenne.
Als antenne kan het beste
een horizontaal gepolariseerde antenne worden
gebruikt aangezien de ontvangstantenne bij PI6ATS
ook horizontaal gepolariseerd is.
Omdat de ontvangstantenne
binnen is opgesteld en omgeven is door metaalwerk
van mobiele telefonie dient de zendantenne wel
gericht te worden op PI6ATS.
|